เมื่อาณาจักรเจนละได้เสียทีให้แก่ชวา จากนั้นกษัตริย์ชวาก็ได้มีการแต่งตั้งพระเจ้าชัยวรมันที่2เป็นเจ้าโดยได้ขึ้นตรงต่อชวาแต่พระเจ้าชัยวรมันที่2นั้นพระองค์ได้กลับตั้งพระองค์ให้เป็นอิสระและได้รวบรวมอำนาจให้เป็นแผ่นอีกครั้งแล้วไปปลดแอกจากชวา
เมื่อพระเจ้าชัยวรมันที่2ไปรวมอำนาจเป็นปึกแผ่นแล้วจากนั้นท่านก็ได้สร้างพระนครหลวงขึ้นที่บริเวณทะเลสาบเขรม
ซึ่งในสมัยนครหลวงนั้นถือได้ว่าเป็นยุคที่รุ่งเรืองอย่างสูงสุดอย่างประวัติศาสตร์ขอมหรือเขรมโบราณเป็นระยะที่วางรากฐานการปกครองที่กษัตริย์มีอำนาจดุจพระเจ้าหรือเทวะราชาได้มีการจัดระบบชลประทานที่มีขนาดใหญ่และได้กำหนดศิลาปะกรรมการก่อสร้างขนาดใหญ่จงถือว่าเป็นศิลปะกรรมที่ได้มีคุณค่าอย่างยิ่ง
นอกจากนี้นักประวัติศาสตร์ได้สันนิฐานว่าในสมัยที่ขอมรุ่งเรือนมีบริเวณที่อยู่ภายใต้การปกครองอาณาจักรสมัยนี้ก็คือประเทศกัมพูชาในปัจจุบันตอนใต้ของเวียดนามภายใต้ของลาวและภาคตะวันออกของไทยจากบริเวณที่ลาบสูงโคราชลงไปจนถึงจันทบุรีส่วนดินแดนลุ่มน้ำเจ้าพระยาเป็นอาณาจักรทวาราวดี
ซึ่งในเขรมโบราณในสมัยนครหลวงในที่นี้เราจะขอแบ่งเป็น2ยุคที่มีความโด่งเด่นก็คือยุคเริ่มต้น (ระหว่างคริสต์ศตวรรษที่10) กับ ยุครุ่งเรืองสูงสุด(ระหว่างคริสต์ศตวรรษที่11-13) ส่วนในยุคเสื่อมนั้นจะไม่ค่อยมีอะไรสำคัญมากจะไม่ขอพูดอะไรมาก
สำหรับยุคเริ่มต้นก่อตัวเราจะกล่าวเฉพาะสมัยที่มีความสำคัญและได้มีผลงานเด่นเริ่มจากพระเจ้าชัยวรมันที่2ได้เป็นผู้รวบรวมอาณาจักรที่ได้ก่อตั้งนครหลวงแต่ก็ได้มีนักวิชาการได้สันนิฐานว่าพระองค์ไม่ได้เป็นผู้สร้างตัวเมืองพระนครจริงในสมัยของพระองค์นั้นได้มีบันทึกอยู่ในจารึกสลักกันทม
ซึ่งพระองค์นั้นได้เริ่มราชการของพระองค์ด้วยการสร้างเมืองหลวงได้ให้ชื่อว่า “อินทรปุระ” พระองค์ยังได้ให้พราหมณ์ผู้หนึ่งชื่อ “ศิวไกวัลย์” มารับราชการกับพระองค์และได้วางรากฐานการปกครองที่กษัตริย์อยู่ในฐานะอันสูงส่งที่เรียกว่า”เทวราชา” ถือว่ากษัตริย์นั้นเป้นภาคหนึ่งของพระศิวะ
ด้วยอำนาจอันศักดิ์สิทธิของพระศิวะให้มาสถิตอยู่ในกษัตริย์โดยได้ใช้พราหมณ์ผู้เป็นพิธีในศาสนานิยมสร้างศิวลึงค์เป็นสัญลักษณ์แทนพระศิวะและก็เป็นสัญลักษณ์แทนบุคลิกภาพของกษัตริย์ผู้สร้างนั้นด้วย
เนื่องจากนี้ก็ยังได้มีการเชื่อมั่นว่าอาณาจักรจะมั่นคงเป็นปึกแป่นหรือไม่ขึ้นอยู่กับการทำพิธีบูชาศิวลึงค์ได้อย่างถูกต้องหรือไม่วิหารที่ประดิษฐานศิวลึงค์นั้นก็จะต้องไปสร้างบนเนินเขาถ้าไม่มีเนินเขาตามธรรมชาติก็จะต้องจัดสร้างเนินเขาจำลองขึ้นมาแทนบนยอดวิหารนั้นถือว่าเป็นศูนย์กลางของอาณาจักรและของจักรวาลอีกด้วย